Het kritische karakter van Dutch Design
Aan design ligt de intentie ten grondslag onze wereld te verbeteren. Dus wanneer er binnen die wereld factoren opduiken die impact uitoefenen op ons dagelijks leven, voelen ontwerpers vaak de behoefte daar op te reageren. Via hun werk laten ze hun (mis)genoegen blijken. Dit gebeurt binnen de kunst al sinds jaar en dag, en er zijn vele grote meesters aan te wijzen – waaronder Rembrandt – die zich op deze manier kritisch uitlieten over hun tijd. De één zeer direct, de ander juist subtiel – maar hun bedoeling is altijd zonneklaar. Zo zou de minachtende blik waarmee Rembrandt de beschouwer in zijn zelfportretten soms lijkt aan te kijken bijvoorbeeld een blijk van ongenoegen kunnen zijn over de maatschappij. Via productontwerp kan een even krachtig statement worden afgegeven.
In dit artikel leggen we uit hoe design een geweldige graadmeter kan zijn voor wat er speelt in onze samenleving.
Kritisch design
Al decennialang gebruiken ontwerpers hun werk om hun ideeën te uiten of te reageren op ontwikkelingen in de maatschappij. Dit heeft reeds vele beroemde werken en zelfs complete kunststromingen voortgebracht. Neem bijvoorbeeld het gedachtegoed van het Bauhaus en het Italiaanse radicale design uit de jaren zestig van de vorige eeuw, dat zich afzette tegen de commerciële beperkingen van de ontwerpwereld. Dutch Design blijft wat dat betreft niet achter, en mag hierin zelfs een koploper worden genoemd. Nederlandse ontwerpers deinzen er niet voor terug de aandacht te vestigen op ons aandeel in enkele van de grootste uitdagingen van onze tijd – zoals hoe we omgaan met de planeet, duurzaamheid en verspilling. Dankzij deze kritische blik, in combinatie met een dynamische, doortastende en pragmatische aanpak, is Dutch Design binnen de ontwerpwereld beroemd en berucht om het lef waarmee het ons allen zonder omwegen ter verantwoording roept.
De Nederlanders in Milaan
Deze kritische, analytische blik speelt dit jaar ook een belangrijke rol in het Nederlandse paviljoen bij de Milan Design Week – het grootste designevenement ter wereld. De tentoonstelling, getiteld Masterly, is te zien van 9 t/m 14 april in het historische Palazzo Francesco Turati in Milaan, in het groeiende kunst- en designdistrict 5vie. De hier gepresenteerde installaties, afkomstig van ruim vijftig ontwerpers, kunstenaars en vaklieden, staan in het teken van het werk van Rembrandt – aangezien 2019 in Nederland het ‘Jaar van Rembrandt’ is (ter ere van de 350e sterfdag van de grote meester). Masterly is echter meer dan een hommage aan Rembrandts voortreffelijke talent en vakmanschap. De designcreaties zijn ook geïnspireerd door de rebelsheid en kritiek die in zijn werk doorschemeren.
Het kritische karakter van Masterly
Ontwerpers streven ernaar onze kwaliteit van leven naar een hoger plan te tillen. Via hun werk hebben ze de mogelijkheid de tijdgeest te duiden en hierop te reageren, en ons zo de weg te wijzen naar een betere, eerlijkere wereld. Ze zetten hun invloed en product in om problemen aan te kaarten, maar ook om mogelijke oplossingen aan te dragen. “Rembrandt schilderde in de stijl van zijn tijd en stond bekend om zijn kritische blik op de maatschappij”, aldus Masterly-curator Nicole Uniquole in een recent interview in het Notes-magazine (dat hier te lezen is). De professionals die voor Masterly in de voetsporen van de grote meester treden, zijn zich terdege bewust van de verantwoordelijkheid die hun positie met zich meebrengt en gebruiken hun creaties dan ook om zich kritisch te uiten en suggesties te doen voor de beste weg vooruit.
“Dutch Design komt eveneens voort uit een ontwerpfilosofie die zich baseert op actuele problemen binnen de samenleving”, vervolgt Uniquole. “Door op een onderzoekende en kritische manier te ontwerpen, kan hedendaags design oplossingen aandragen voor verscheidene maatschappelijke vraagstukken. Originaliteit en inventiviteit zijn onlosmakelijk verweven met Dutch Design.” Dankzij de onconventionele, gedurfde, maar ook praktische benadering van de Nederlandse ontwerpers is Masterly niet zomaar een tentoonstelling – het is ook een afspiegeling van de wereld en tijd waarin we leven.
